Kaz Dağları'ndan Çanakkale'ye: Doğanın Dinmeyen Çığlığı

Günlerdir güzel Çanakkale'miz yanıyor, canım ormanları kül oluyor. Ve tam bu sırada bir haber daha: yerli bir holdingin, halkın direnişiyle durdurulan yabancı maden firmasının sahalarını satın aldığı haberi... 

Bu sabah Instagram'da gördüğüm bir paylaşım beni beş yıl önceki o unutulmaz günlere götürdü. Kaz Dağları'ndaki o büyük direnişe. Kurtuluş Savaşı'nın sembol şehri Çanakkale, yangınlarla ormanlarını kaybetmenin üzüntüsü daha tazeyken, aldığımız maden haberi eski anıları canlandırdı.

5 Yıl Önce Kirazlı'da…

Bazı tesadüfler hayatımızda unutulmaz anılar bırakır. 5 Ağustos 2019'da tatil için bulunduğumuz Çanakkale'de, "Büyük Su ve Vicdan Buluşması"na kayıtsız kalmamıştık, arkadaşlarımızın önerisi ile halkın yanında #kazdağlarıhepimizin demek için bu onurlu direnişin parçası olmayı seçmiştik.

Ağustos ayının dayanılmaz sıcağında binlerce insan vardı; genci yaşlısı, çoluk çocuk, sivil toplum gönüllüleri... Maden sahasına doğru zorlu yolda yürürken, gerçekten insanım diyen herkesin vicdanına dokunan bu doğa katliamına gözlerimizle şahit olduk.

Kirazlı, 5 Ağustos 2029

Belki bizler gibi hayatında ilk kez direnişe katılmış insanlar da oradaydı. Direniş, dayanışma, paylaşım... Müziklerle şenlik havasında devam ediyordu - sanatın gücünden yararlanıyorlardı. Bizler de ailece onlara hem eşlik ediyor, hem şaşkın ve meraklı gözlerle "Bu canım doğaya nasıl kıyarsınız?" diye düşünmekten kendimizi alamıyorduk.

Rakamların Ardındaki Gerçekler

Kaz Dağları Milli Parkı'na yaklaşık 40 km uzaklıktaki Çanakkale'nin Kirazlı köyünde Tema Vakfı'nın bölgeden aldığı uydu görüntülerine göre 195 bin ağacın kesilmesiyle başlayan bu hikaye, sadece rakamlardan ibaret değildi.

5 Ağustos 2019’da yaklaşık 10 bin kişinin katılımıyla gerçekleşen “Büyük Su ve Vicdan Nöbeti” direnişi, kısa sürede Kirazlı Köyü’ndeki maden sahasına doğru yapılan Büyük Yürüyüşe dönüştü. Yürüyüşün ardından kamp alanı giderek kalabalıklaştı; günler boyunca ortalama 200 çadır kuruldu ve 500’ü aşkın gönüllü aktivist nöbete destek verdi.

Buradaki itiraz yalnızca ağaçların kesilmesine ya da ormanların yok edilmesine yönelik değildi. Asıl endişe, maden çıkarma sürecinde kullanılacak siyanür ve ağır metallerin toprağı ve suyu geri dönülmez şekilde zehirleyerek, tüm ekosistemi ve insan yaşamını tehdit etmesiydi.

Sanatın Gücü

Kaz Dağlarındaki katliama dur demek isteyen halkın su ve vicdan nöbetinin 24'üncü gününde, doğa katliamının duyulduğu ilk günden beri sosyal medyadan tepkisini dile getiren dünyaca ünlü piyanist ve bestecimiz Fazıl Say da Kirazlı'ya gelerek katliama dikkat çekmek için destek konseri verdi.

Fazıl Say’ın, Kaz Dağları için bestelediği marş ilk kez burada, 20 Ağustos 2019'da kendisi için hazırlanan doğa ile içiçe sahnede  dinleyicileriyle buluştu.

Bizim Çanakkale seyahatimizi uzatmamız maalesef mümkün olmadığı için konseri sonradan YouTube'dan izlesem de direnişin sanatla buluşmasının o duygu yüklü bir atmosferini hissedebildik.

Konserden sonra kamp alanında bulunan çevrecilere seslenen Say’ın  şu sözleri i: "Bu gezegende insanlar olarak gelecek için bir şeyler bırakmak istiyorsak korumak zorundayız. Yaşatmaktan, yaşamaktan yana olmalıyız."

Bu güzel anı yaşatan o etkinlikte Ece Dağıstan tarafından çekilen çok beğendiğim bir  fotoğrafa daha sonra yapay zeka yardımıyla tasarım yapıp Nazım Hikmet’in “Dünyayı Verelim Çocuklara” şiiri ile birlikte  sosyal medyada paylaşmıştım. Fazıl Say'ın da beğenip paylaşmasından büyük onur duymuştum.

Orjinal Foto Kredisi: Ece Dağıstanlı, DDG Dijital Tasarım: Banu Aykın Köylüer, BanayArt

Dünyayı verelim çocuklara hiç değilse bir günlüğüne

allı pullu bir balon gibi verelim oynasınlar

oynasınlar türküler söyliyerek yıldızların arasında

dünyayı çocuklara verelim

kocaman bir elma gibi verelim sıcacık bir ekmek somunu gibi

hiç değilse bir günlüğüne doysunlar

bir günlük de olsa öğrensin dünya arkadaşlığı

çocuklar dünyayı alacak elimizden

ölümsüz ağaçlar dikecekler

Nazım Hikmet, 1962, Moskova

Atatürk'ün Doğa Mirası

Bugün yine aklıma hepimizin çocukluğundan beri ezbere bildiği meşhur hikaye geldi:

1930 yılının yaz aylarında Atatürk, Millet Çiftliği'ndeki köşküne gelir. Köşkün hemen yanındaki ulu çınar ağacının dallarını kesmeye çalışan bir bahçıvanla karşılaşır. Ağacın dallarının binanın çatısına ve duvarına dayandığını öğrenen Atatürk o meşhur emrini verir:

"Dal kesilmeyecek, köşk kaydırılacak!"

Atatürk'ün dediği olur ve köşk raylarla doğuya kaydırılır. Köşkün adı da artık "Yürüyen Köşk" olarak kalır.

Geçmişten Geleceğe Uzanan Umut

Anafartalar Kahramanı Atatürk yaşasa, Kaz Dağları'ndaki bu doğa katliamı için ne söylerdi acaba diye düşünürken köylülerin kendi ifadeleri ile çok hoşuma giden bu pankartı hatırladım.

Şimdi, ormanları yanıp kül olan Çanakkale'de yeni maden haberleri alırken, o günlerdeki umudun, dayanışmanın, vicdanın ne kadar değerli olduğunu bir kez daha anlıyoruz.

Belki de asıl soru şu: Bu toprakların gerçek sahipleri kimdir? Yalnızca buradan bir çıkar elde etmek isteyenler mi, yoksa bu topraklarda yaşayan, suyunu içen, nefes alan ve gelecek kuşaklara yeşil bir dünya bırakmak isteyen halklar mı?

Sosyal medyanın bana hatırlattığı bu anı, geçmişten bugüne ve yarına uzanan bir umut taşıyor. Doğa için verilen mücadele biçim değiştirse de dayanışma asla kaybolmaz. Çanakkale’nin yanan ormanları karşısında yeniden hatırlıyoruz: Bu toprakların gerçek sahipleri, onları gelecek kuşaklara yeşil bırakmak isteyen halklardır.

Çocukluğumda okuduğum ve bende derin bir iz bırakan Harper Lee’nin Bülbülü Öldürmek kitabında şu sözler geçer: “Başka insanların yüzüne bakabilmek için önce kendi yüzüme bakabilmeliyim. Çoğunluğa bağlı olmayan tek şey insanın vicdanıdır.”

Sanırım benim vicdanım rahat.

Kaynakça:

1- Günaydın, Enis. “Video | Piyanist Fazıl Say’dan Kaz Dağları’nda ‘Su ve Vicdan Nöbeti’ Eylemcilerine Destek Konseri.” Euronews Türkiye, 18 Ağustos 2019, tr.euronews.com/2019/08/18/video-piyanist-fazil-say-kaz-daglarinda-su-ve-vicdan-nobeti-eylemcilerine-destek-konseri.

2- “Kaz Dağları’nda ‘Su ve Vicdan Nöbeti’ Büyüyor.” İklim Haber, 5 Ağustos 2019, www.iklimhaber.org/kaz-daglarinda-su-ve-vicdan-nobeti-buyuyor/

.

3- Tarcan, Pınar. “Su ve Vicdan Nöbeti 15. Gününde: ALTINcı Filo Kirazlı’dan Defol!” Bianet, 9 Ağustos 2019, bianet.org/haber/su-ve-vicdan-nobeti-15-gununde-altinci-filo-kirazli-dan-defol-211513.

4- “Ağaç Kesilmesin Diye Yürüyen Ev – Yalova.” HAYTAP, www.haytap.org/tr/aac-kesilmesin-diye-yuerueyen-ev-yalova-

.